Umowa spedycji – co to jest i czym różni się od umowy przewozu?

Umowa spedycji a umowa przewozu – czym tak właściwie różnią się od siebie te dwa dokumenty? Stosowanie tych terminów zamiennie to błąd, który może nieść poważne konsekwencje. Oba porozumienia dotyczą branży transportowej, lecz m.in. zakres obowiązków i odpowiedzialności zleceniobiorcy są zupełnie inne. Wyjaśniamy, co to jest umowa spedycji i w jakiej formie najlepiej zawierać tego typu porozumienie.

Na czym polega umowa spedycji?

Czy na pewno wiesz, co to jest umowa spedycji? Definicja porozumienia zawarta jest w art. 794 § 1 Kodeksu Cywilnego. Treść przepisu brzmi następująco: przez umowę spedycji spedytor zobowiązuje się za wynagrodzenie w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa do wysłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem. Katalog dodatkowych czynności ma charakter otwarty, więc nie podlega ścisłym regulacjom. Co istotne usługi uzupełniające muszą być bezpośrednio związane z realizacją zlecenia spedycyjnego.

Zleceniobiorca w ramach umowy spedycji udziela fachowych porad, a także może zobowiązać się do wykonania usług wykraczających poza sam transport towarów. Oznacza to, że spedytor może na rzecz swojego klienta wykonać czynności związane np. z przepakowaniem, ubezpieczeniem lub odprawą celną przedmiotów, których dotyczy umowa spedycji. Wzór dokumentu nie jest regulowany prawnie i co do zasady stosuje się takie same przepisy jak w umowie zlecenia. Istotne jest, aby treść porozumienia zawierała nie tylko dane obu stron umowy, lecz także:

• kwotę uzgodnionego wynagrodzenia spedytora,
• oznaczenie przewożonych przedmiotów,
• zakres i rodzaj wykonywanej usługi spedycyjnej.

Umowa spedycji powinna zawierać wszystkie powyższe ustalenia. Ułatwia to dochodzenie swoich roszczeń, co jest szczególnie ważne w przypadku wystąpienia sporów wynikających np. z uszkodzeń towarów lub opóźnień w realizacji zleconych usług.

Co reguluje umowę spedycji?

Do szczególnie obwarowanych przepisami porozumień należy m.in. umowa spedycji. Definicja kontraktu, a także m.in. obowiązki pracownika spedycji czy ustawowe prawo zastawu zawarte są w przepisach Kodeksu Cywilnego. Prawo daje spedytorowi możliwość ustanowienia zastawu na przesyłce w celu zabezpieczenia przewoźnego, czyli wynagrodzenia za wykonanie umowy spedycji. 

Zakres obowiązków spedytora regulują przepisy, których dotyczy umowa spedycji. Przykład obligatoryjnych czynności to wybór właściwego środka transportu, a także m.in.:

• nadzorowanie trasy przesyłki przez cały czas trwania realizacji usługi,
• podejmowanie czynności w celu uzyskania zwrotu za nienależnie pobrane sumy przewoźnego, cła lub innych należności wynikających z transportu przesyłki.

Zakres odpowiedzialności pracownika spedycji zawarty jest w przepisach kodeksu cywilnego, które regulują to, jakie skutki prawne ma umowa spedycji. Co to oznacza w praktyce? Spedytor przyjmujący do realizacji zlecenie odpowiedzialny jest za przewoźników i innych spedytorów, z których usług skorzystał w celu realizacji zlecenia. Warto zaznaczyć, że zobowiązuje się on do wyboru właściwego podwykonawcy. Dlatego kluczowe jest dołożenie należytej staranności podczas wyboru przewoźnika lub kolejnego spedytora. Z kolei w przypadku wystąpienia szkód w towarze, takich jak utrata, ubytek lub uszkodzenia przesyłki, odpowiedzialność spedytora nie może przekraczać wartości przesyłki.

Pomocnym narzędziem do weryfikacji przewoźników jest giełda prywatna na Platformie Trans.eu. Przed zaproszeniem firmy transportowej do grona zaufanych kontrahentów spedytor może szybko i łatwo sprawdzić opinie na jej temat. Wystarczy kliknąć zakładkę oceny na stronie przewoźnika, aby poznać oceny wystawione przez zleceniodawców. Warto także pamiętać, że każda firma ubiegająca się o dostęp do platformy podlega kilkustopniowej weryfikacji. Ma to na celu zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa wszystkim użytkownikom.

Kiedy umowa spedycji uważa się za zawartą?

Jak już wspomniano, nie istnieje jednolity wzór umowy spedycji. Co więcej, przepisy nie nakładają obowiązku sporządzania pisemnej formy porozumienia. Dopuszczalna jest ustna forma umowy, choć ciężko polecić to rozwiązanie. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek kwestii spornych udowodnienie swoich racji przed sądem jest o wiele trudniejsze, gdy w formalny sposób nie została zawarta umowa spedycji. Co zawiera porozumienie między stronami, często podlega wnikliwej analizie sędziego.

Wiele formalnych porozumień ma określony czas, w jakim strony mogą zgłaszać roszczenia. Podobnie ma to miejsce w przypadku umowy spedycji. Termin zgłaszania roszczeń wynosi 12 miesięcy. Początek biegu przedawnienia zależy od rodzaju szkody:

• uszkodzenie lub ubytek przesyłki – od dnia dostarczenia towaru,
• całkowita utrata lub dostarczenie przesyłki z opóźnieniem – od wskazanego w umowie dnia dostarczenia towaru,
• w innych przypadkach – od dnia wykonania usługi wskazanej w umowie spedycji.

Czym różni się umowa spedycji od umowy przewozu?

Umowa spedycji a umowa przewozu. Choć kształt i treść obu porozumień mogą wydawać się podobne, to występują pewne kluczowe różnice między nimi. Umowa przewozu ogranicza się do założeń dotyczących samego przewozu towarów lub osób. Natomiast umowa spedycji zawiera zazwyczaj znacznie szerszy zakres realizowanych usług związanych z przewozem tylko i wyłącznie towarów. Co ciekawe, spedytor może odpowiadać za realizowaną usługę tak jak przewoźnik w sytuacji, gdy do realizacji zlecenia używa własnych samochodów ciężarowych.