Odpowiedzialność spedytora w procesie transportowym. Zakres i przepisy
Odpowiedzialność cywilna spedytora w procesie transportowym jest zazwyczaj znacznie węższa od odpowiedzialności, jaką ponosi przewoźnik. Przedstawiciel firmy spedycyjnej musi jednak spełnić szereg wymogów nakładanych m.in. przez kodeks cywilny, a ewentualne uchybienia mogą mieć poważne konsekwencje. Sprawdź, jaki zakres ma odpowiedzialność spedytora.
Jakie prawa ma spedytor?
Prawa, obowiązki, a także odpowiedzialność spedytora regulują m.in. przepisy kodeksu cywilnego (KC). Jako przykład praw warto wskazać art. 794. par. 1, który mówi, że przez umowę spedycji spedytor zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem. Jak wynika z tego przepisu, umowa spedycji może zawierać także dodatkowe czynności, takie jak odprawa celna, przygotowanie odpowiedniej dokumentacji czy zorganizowanie rozładunku towaru.
Odpowiedzialność cywilna spedytora wynika z art. 801. par. 1 KC, według którego odpowiedzialność za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki w czasie od jej przyjęcia aż do wydania przewoźnikowi, dalszemu spedytorowi, dającemu zlecenie lub osobie przez niego wskazanej nie może przewyższać zwykłej wartości przesyłki, chyba że szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa. W tych ostatnich przypadkach często nie pomaga nawet ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej spedytora (OCS).
Warto zwrócić uwagę także na par. 3 wspomnianego artykułu, który wskazuje, że odpowiedzialność spedytora za utratę lub uszkodzenie pieniędzy, kosztowności, papierów wartościowych lub rzeczy szczególnie cennych występuje tylko wtedy, gdy właściwości przesyłki zostały podane przy zawieraniu umowy. Dokładne czytanie zapisów zawartych w zleceniach może mieć zatem duży wpływ na odpowiedzialność cywilną spedytora.
Czy spedytor ponosi odpowiedzialność za czynności wykonane przez osoby trzecie?
Odpowiedzialność spedytora za podmioty trzecie jasno wynika z art. 799 KC, który określa, że spedytor jest odpowiedzialny za przewoźników i dalszych spedytorów, którymi posługuje się w celu wykonania zlecenia, chyba że nie ponosi winy w wyborze podwykonawcy. Dlatego kluczowe jest wnikliwe weryfikowanie kontrahentów. Należy pamiętać także o obowiązku zorganizowania środka transportu odpowiedniego do warunków określonych w zleceniu.
Samo pobranie od firmy transportowej skanów licencji, polisy OCP i dowodu opłaty może okazać się niewystarczające do uniknięcia poniesienia odpowiedzialności cywilnej spedytora za niewłaściwy wybór przewoźnika. Do dobrych praktyk należy m.in. weryfikowanie polisy OCP poprzez kontakt z towarzystwem ubezpieczeniowym. Z kolei licencję transportową krajowych przewoźników można łatwo sprawdzić na stronie internetowej Krajowego Rejestru Elektronicznego Przedsiębiorców Transportu Drogowego (KREPTD). Przy pomocy państwowych serwisów takich jak CEiDG, KRS czy stron internetowych organów skarbowych można szybko zweryfikować dokumenty rejestrowe przedstawione przez firmę transportową.
Przeczytaj także:
Jakie konsekwencje może ponieść spedytor?
Odpowiedzialność cywilna przewoźnika i spedytora znacznie różni się od siebie. Przedstawiciel firmy spedycyjnej, jeśli nie dokonał błędów na etapie wyboru firmy transportowej, nie może odpowiadać z powodu opóźnień w transporcie, uszkodzeń, a także zaginięcia lub kradzieży przesyłki, tak jak ma to miejsce w przypadku przewoźnika.
Jeśli doszło do uchybień, odpowiedzialność cywilna spedytora nie może przekroczyć zwykłej wartości przesyłki, chyba że do szkody doszło z winy umyślnej lub w wyniku rażącego niedbalstwa. W przypadku niewielkich szkód dochodzenie roszczeń często przebiega polubownie. Gdy jednak wartość szkody jest znaczna, to najczęściej wykorzystywane jest ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej spedytora.
Warto pamiętać, że zgodnie z art. 800 KC przewoźnik może sam dokonać przewozu. Do tego typu sytuacji dochodzi, gdy firma spedycyjna posiada np. własny tabor samochodów ciężarowych. Wtedy spedytor przyjmuje jednocześnie prawa i obowiązki przewoźnika. W związku z tym odpowiedzialność cywilna spedytora zostaje znacznie rozszerzona.
Przeczytaj także:
Umowa spedycji – co to jest i czym różni się od umowy przewozu?
Kiedy spedytor nie ponosi odpowiedzialności?
Sytuacje, w których odpowiedzialność cywilna spedytora może zostać zniesiona, wynikają m.in. z par. 2 artykułu 801 KC. Przepis precyzuje, że spedytor nie ponosi odpowiedzialności za ubytek nieprzekraczający granic ustalonych we właściwych przepisach, a w przypadku braku takich przepisów – granic zwyczajowo przyjętych.
W pracy spedytora kluczowy jest profesjonalny dobór środka transportu oraz możliwie wnikliwe zweryfikowanie przewoźnika, któremu zlecony zostaje przewóz. Jeśli oba te aspekty zostały spełnione to odpowiedzialność spedytora z tytułu zdarzeń takich jak uszkodzenia, ubytek lub kradzież towaru zostaje zniesiona.