Tranzyt jako podstawowa procedura w logistyce i transporcie

- Author: TFF

tranzyt w spedycjiTranzyt to termin szeroko stosowany w transporcie. Znajomość procedur związanych z tranzytem jest szczególnie istotna podczas przewozu towarów podlegających odprawom celnym. Wyjaśniamy, co to jest tranzyt i jakie rodzaje tej procedury występują w transporcie drogowym.

Co to znaczy tranzyt?

W międzynarodowym transporcie drogowym najczęściej stosowaną procedurą jest tranzyt. Definicja tego terminu odnosi się do przewozu towarów z jednego kraju do drugiego przez terytorium jednego lub większej liczby państw trzecich. Co to znaczy: w tranzycie? Gdy podczas transportu międzynarodowego przesyłka znajduje się na terytorium kraju trzeciego, zachodzi jej tranzyt. Co to oznacza w praktyce? Gdy samochód ciężarowy przewozi towar z Polski do Francji przez Niemcy, to na terytorium naszych zachodnich sąsiadów odbywa się właśnie tranzyt. Znalezienie odpowiedniego przewoźnika do realizacji operacji tranzytowych spośród wybranych kontrahentów ułatwia giełda prywatna dostępna na Platformie Trans.eu.

Co to są przewozy tranzytowe?

Wszelkie międzynarodowe przewozy towarów przez terytorium państw trzecich uznawane są za tranzyt. Polska od momentu wstąpienia do Unii Europejskiej w 2004 r. korzysta podobnie jak pozostałe państwa członkowskie ze swobodnego przepływu towarów. Dzięki temu zniesiony został obowiązek dokonywania odpraw celnych i opłat związanych np. z cłem za towary importowane lub eksportowane z Polski.

Zasady tranzytu dotyczące transportu drogowego zostały oparte m.in. na międzynarodowej umowie „Konwencja i Statut o wolności tranzytu. Kraje ratyfikujące wspomniane porozumienie (w tym Polska i inne państwa europejskie) zobowiązały się do rezygnacji z podatków i opłat wynikających z tytułu tranzytu towarów. Spod zapisów międzynarodowej umowy wyłączono natomiast opłaty administracyjne i za czynności związane z inspekcją przesyłek.

Przeczytaj także: Kim jest spedytor?

Jakie są rodzaje tranzytu?

Rodzaje tranzytu dzielą się ze względu na czynności związane z ładunkiem oraz z uwagi na zaangażowanie krajów. W przypadku rodzajów tranzytu dotyczących towarów wyróżnia się dwa rodzaje procedury:

  • Tranzyt bezpośredni transport towaru zachodzi tylko i wyłącznie przez terytorium kraju trzeciego. W trakcie procedury bezpośredniej przesyłka nie jest składowania lub przeładowywana na inny pojazd w kraju tranzytowym.
  • Tranzyt pośredni – ładunek w ramach procedury pośredniej może zostać okresowo składowany na terenie kraju tranzytowego. Dopuszczalny jest także przeładunek towaru na inny pojazd oraz rozdzielenie przesyłki na mniejsze jednostki ładunkowe.

Rodzaje tranzytu ze względu na zaangażowanie krajów trzecich dzielą się na dwa rodzaje:

  • Tranzyt wewnętrzny – procedura tego typu stosowana jest na terenie wszystkich państw Unii Europejskiej. W ramach wspólnego obszaru celnego towary przewożone tranzytem przez członkowskie kraje trzecie przez cały czas pozostają na terenie Wspólnoty. W przypadku, gdy ładunek przewożony jest transportem drogowym z jednego do innego kraju członkowskiego przez terytorium państwa trzeciego, które nie należy do UE, konieczne jest wystawienie dokumentu celnego T2 w celu udowodnienia wspólnotowego statusu przesyłki. Z kolei, gdy choć jeden odcinek lub cały transport przebiega drogą morską bądź powietrzną konieczne jest wystawienie dokumentu celnego T2L
  • Tranzyt zewnętrzny – procedura dotyczy transportu towarów pochodzących spoza obszaru Unii Europejskiej przewożonych na terenie Wspólnoty. Tranzyt zewnętrzny wymaga zastosowania procedury T1, która wiąże się z wystawieniem dokumentu o tej samej nazwie. Czynności tego typu wykonuje się podczas transportu drogowego towarów pochodzących np. z Wielkiej Brytanii, Szwajcarii czy Norwegii. Dokument T1 otwierany jest zazwyczaj na przejściu granicznym kraju nienależącego do Unii Europejskiej. Choć towar niewspólnotowy powinien zostać poddany importowej procedurze celnej od razu po wjeździe na teren wspólnoty, to w praktyce oclenie towaru następuje zazwyczaj dopiero w kraju przeznaczenia. Przez cały czas tranzytu kierowca powinien posiadać ze sobą dokument T1. Warto także pamiętać, że zgłoszenie ma określony termin ważności, w czasie którego należy dokonać jego zamknięcia.

Przeczytaj także: Koszty transportu – od czego zależą?

Rodzaje tranzytu w Polsce

Transport na terenie Polski towarów krajowych i zagranicznych, które podlegają procedurze celnej obydwa się w ramach następujących operacji tranzytowych:

  • Karnet TIR – stosowany w transporcie drogowym, gdy towar przekracza jedną, bądź więcej granic celnych. Ładunek w ramach procedury celnej nie podlega odprawom celnym, gdy środek transportu posiada świadectwo pozwalające na przewóz drogowy między państwami pod zamknięciem celnym (np. zastosowanie plomb celnych).
  • Krajowa procedura tranzytupozwala przewozić towary celne pomiędzy urzędem granicznym a wewnętrznym, gdy towar trafił do Polski zza granicy. Procedura stosowana jest także podczas przewozu pomiędzy urzędami celnymi granicznymi, gdy Polska pełni funkcję kraju tranzytowego. Kolejnym zastosowaniem procedury jest przewóz towarów pomiędzy składami celnymi znajdującymi się na terenie Polski.