O czym informuje numer UN w transporcie materiałów niebezpiecznych?

Transport materiałów niebezpiecznych wymaga przestrzegania przepisów zawartych w międzynarodowej umowie ADR. Substancje niebezpieczne podlegają ścisłej klasyfikacji, dlatego do każdego towaru tego typu przynależy numer UN. Co to jest i jak sprawdzić substancję niebezpieczną kryjącą się pod wybranym oznaczeniem, wyjaśniamy w tym artykule.

Co oznacza UN w ADR?

Krajowy i międzynarodowy przewóz towarów niebezpiecznych podlega pod przepisy umowy ADR, którą zawarto w Genewie w 1957 r. Polska ratyfikowała przepisy tego postanowienia w 1975 r. Klasyfikacja substancji niebezpiecznych przeznaczonych do transportu zgodnie z przepisami ADR odbywa się na podstawie nadanego przez Organizację Narodów Zjednoczonych (ang. United Nations, w skrócie UN) numeru UN, który składa się z czterech cyfr mieszczących się w zakresie od 0004 do ok. 3600 oraz kilku pozycji o numerach od 9000 do 9006. Zbiór ten ciągle rośnie, a kolejne numery UN nadawane są nowym substancjom sklasyfikowanym jako niebezpieczne.

Realizując zlecenia transportowe na przewóz towarów ADR, należy ustalić numer UN. W transporcie materiałów niebezpiecznych mogą zostać naliczane dodatkowe opłaty np. za korzystanie z przepraw promowych. Ponadto w niektórych tunelach transport określonych towarów ADR może być zakazany, co może powodować konieczność pokonania dodatkowo znacznego dystansu. Omawiając zlecenie z przewoźnikami na giełdzie transportowej, warto więc szczegółowo ustalić wszystkie warunki przewozu ADR, które mogą generować dodatkowe koszty.

Gdzie umieszczany jest numer UN?

Numer UN towaru niebezpiecznego umieszczany jest m.in. na dokumentach przewozowych (np. CMR), dokumentacji celnej czy na kartach charakterystyki substancji niebezpiecznych. Ponadto znajduje się na naklejkach na opakowania oraz na tablicach ostrzegawczych, które zlokalizowane są z przodu i z tyłu pojazdów lub innych jednostek ładunkowych przewożących towary niebezpieczne.

Tablice ADR składają się z dwóch rzędów cyfr, z czego dolny zawiera właśnie numer UN. Co to oznacza? Wszyscy uczestnicy łańcucha dostaw, czyli m.in. załadowcy, kierowcy, spedytorzy czy magazynierzy od razu mogą dowiedzieć się, jaki jest numer UN towaru niebezpiecznego. Ponadto w razie wypadku lub innego zdarzenia służby są w stanie szybko i łatwo zidentyfikować rodzaj przewożonej substancji niebezpiecznej i na tej podstawie prowadzić skuteczną akcję ratowniczą.

Na tablicach ostrzegawczych występuje nie tylko numer UN. ADR wymaga umieszczenia także numeru HIN (numer rozpoznawczy niebezpieczeństwa), który znajduje się w górnym rzędzie cyfr. Jego pierwsza cyfra oznacza właściwości przewożonego materiału:

• 2 – gaz,
• 3 – materiał ciekły zapalny,
• 4 – materiał stały zapalny,
• 5 – materiał utleniający podtrzymujący zapalenie lub nadtlenek organiczny,
• 6 – materiał trujący,
• 8 – materiał żrący.

Druga i trzecia cyfra oznaczenia HIN towarzyszącego numerowi UN klasyfikuje rodzaj niebezpieczeństwa, stopień zagrożenia i dodatkowe cechy niebezpieczne. Znaczenie przykładowych cyfr wchodzących w skład numeru HIN:

• 0 – brak dodatkowych zagrożeń,
• 1 – wybuchowość,
• 2 – zdolność do wytwarzania gazu,
• 3 – łatwą zapalność,
• 5 – właściwości utleniające,
• 6 – toksyczność,
• 7 – promieniotwórczość,
• 8 – działanie żrące,
• 9 – niebezpieczeństwo gwałtownej reakcji na skutek polimeryzacji lub samoczynnego rozpadu.

W przypadku niektórych towarów niebezpiecznych do cyfrowych oznaczeń bezpieczeństwa dodawany jest znak X, który oznacza kategoryczny zakaz kontaktu substancji z wodą. Z kolei powtórzenie w numerze rozpoznawczym oznacza znaczną siłę niebezpieczeństwa głównego, np. podwójna cyfra 6 lub 8.

Przeczytaj także:

• ADR – przewóz towarów niebezpiecznych z perspektywy spedytora

Jak czytać numer UN?

Aby sprawdzić numer UN substancji niebezpiecznej, należy sięgnąć po tabele wchodzące w skład umowy ADR, które zawierają wykaz towarów niebezpiecznych. Aktualną wersję porozumienia z 2023 roku można znaleźć m.in. na stronach rządowych. Numery UN najlepiej zatem sprawdzać na konkretnych przykładach:

Co to UN 1965? Według klasyfikacji ONZ numer ten oznacza mieszaninę skroplonych węglowodorów gazowych, czyli np. gaz LPG stosowany do zasilania pojazdów przewożony cysterną do stacji paliw.

Co oznacza UN 1263? Pod tym numerem UN sklasyfikowano farby i emalie stosowane m.in. w branży budowlanej. Kategoria ta obejmuje farby o właściwościach powierzchniowo czynnych.

Do często spotykanych numerów UN zaliczają się także m.in.:

• UN 1203 – benzyna,
• UN 1133 – kleje,
• UN 1306 – ciekłe impregnaty do drewna,
• UN 1170 – alkohol etylowy.